Tính pháp lý của tiền ảo và Forex tại Việt Nam

Nội dung vụ việc: Tôi muốn tìm hiểu về tính pháp lý của chủ đề 'tiền ảo' và 'forex' tại Việt Nam, tạm gọi chung là 'tiền ảo'.

Tôi quan tâm đến các vấn đề

(1) Việc thành lập sàn giao dịch tiền ảo tại VN có hợp pháp không?

(2) Việc làm việc tại các cty có liên quan đến tiền ảo (có thể họ thành lập ở nước ngoài, thuê mướn nhân công tại VN, làm việc tại VN) thì có hợp pháp không?

(3) Rất nhiều cá nhân họ gọi điện cho tôi, hoặc nhắn tin qua zalo, mời chào các gói đầu tư tiền ảo, hẹn gặp mặt để tư vấn, sau đó họ cung cấp cho tôi một app nước ngoài để đăng ký, và tôi cần nhập mã giới thiệu - và đây là cơ sở để app trích hoa hồng cho họ. Những nhân viên sales này họ cũng công khai post các thông tin hình ảnh lên FB cá nhân, Tiktok và Zalo cá nhân để cho thấy 'rất dễ làm giàu' từ loại hình này. Vậy họ đang vi phạm pháp luật?

Mời bạn đọc tham khảo nội dung tư vấn dưới đây của Luật Tháng Mười:

Thứ nhất, Theo tìm hiểu của Chúng tôi, hoạt động đầu tư ngoại hối Forex là thị trường trao đổi tiền tệ trên toàn cầu, phi tập trung. Kinh doanh Forex là hoạt động giao dịch tiền tệ, các sàn forex phổ biến tại Việt Nam hiện nay chủ yếu là các sàn chịu trách nhiệm và quản lý bởi các công ty, tổ chức tại nước ngoài.

Khi nhà đầu tư tham gia vào các sàn giao dịch Forex này có những rủi ro nhất định về mặt pháp lý như sau:

Theo Điều 36 Pháp lệnh Ngoại hối năm 2005 (được sửa đổi, bổ sung năm 2013) quy định nguyên tắc kinh doanh, cung ứng dịch vụ ngoại hối như sau:

“Điều 36. Nguyên tắc kinh doanh, cung ứng dịch vụ ngoại hối

1. Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và các tổ chức khác được kinh doanh, cung ứng dịch vụ ngoại hối ở trong nước và nước ngoài sau khi được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chấp thuận bằng văn bản.

2. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định về phạm vi kinh doanh, cung ứng dịch vụ ngoại hối ở trong nước và nước ngoài, điều kiện, trình tự, thủ tục chấp thuận kinh doanh, cung ứng dịch vụ ngoại hối của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và các tổ chức khác.”

Căn cứ quy định nêu trên thì để được kinh doanh ngoại hối cần phải đáp ứng đồng thời các điều kiện như sau: Chủ thể kinh doanh là tổ chức tín dụng, tổ chức khác và phải được chấp thuận bằng văn bản của Ngân hàng Nhà nước.

Theo quy định tại Điều 23 Nghị định số 88/2019/NĐ-CP Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng thì hành vi Mua, bán ngoại tệ tại tổ chức không được phép thu đổi ngoại tệ mà giá trị ngoại tê trên 1.000 đôla Mỹ (hoặc ngoại tệ khác có giá trị tương đương) thì bị xử lý vi phạm hành chính từ 10-100 triệu đồng.

Ngoài ra, theo quy định tại chương V Luật đầu tư 2020 quy định về đầu tư ra nước ngoài thì: Đầu tư ra nước ngoài là việc nhà đầu tư chuyển vốn; hoặc thanh toán mua một phần hoặc toàn bộ cơ sở kinh doanh; hoặc xác lập quyền sở hữu để thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh ngoài lãnh thổ Việt Nam; đồng thời trực tiếp tham gia quản lý hoạt động đầu tư đó. Việc chuyển vốn đầu tư ra nước ngoài phải tuân thủ các quy định của pháp luật về quản lý ngoại hối, xuất khẩu, chuyển giao công nghệ và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Theo đó, hành vi chuyển tiền ra nước ngoài để mua ngoại hối có “bóng dáng” là hình thức đầu tư ra nước ngoài (phù hợp với pháp luật nước ngoài). Tuy nhiên lại không được pháp luật Việt Nam thừa nhận do thuộc lĩnh vực chưa được pháp luật cho phép, việc mang tiền đi đầu tư vào các sàn forex ở nước ngoài là hành vi vi phạm quy định pháp luật ngoại hối của Việt Nam.

Như vậy, căn cứ vào các quy định đã nêu ở trên, trường hợp các sàn Forex chưa được cấp phép bởi Ngân hàng nhà nước thì cá nhân/tổ chức Việt Nam đầu tư ngoại hối tại các sàn Forex là trái với các quy định pháp luật. Các sàn forex đang hoạt động tại Việt Nam hiện chịu sự quản lý từ nước ngoài, nơi tổ chức cung cấp dịch vụ đặt trụ sở, nên trong trường hợp có có tranh chấp, xung đột xảy ra thì sẽ áp dụng pháp luật nước ngoài để giải quyết, do đó rủi ro của các “sàn Forex” hoàn toàn thuộc về nhà đầu tư Việt Nam khi tham gia.

Thứ hai, Tương tự hoạt động của các sàn Forex thì tiền ảo, tiền mã hóa cũng không được pháp luật Việt Nam chấp nhận bởi các quy định sau:

Theo quy định tại khoản 10, khoản 11 Điều 3 Nghị định 52/2024/NĐ-CP quy định về thanh toán không dùng tiền mặt thì:

“10. Phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt (sau đây gọi là phương tiện thanh toán) là phương tiện do tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, công ty tài chính được phép phát hành thẻ tín dụng, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán cung ứng dịch vụ ví điện tử phát hành và được khách hàng sử dụng nhằm thực hiện giao dịch thanh toán, bao gồm: séc, lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, thẻ ngân hàng (bao gồm: thẻ ghi nợ, thẻ tín dụng, thẻ trả trước), ví điện tử và các phương tiện thanh toán khác theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.

11. Phương tiện thanh toán không hợp pháp là các phương tiện thanh toán không thuộc quy định tại khoản 10 Điều này.”

Theo đó, nghị định này bổ sung quy định về phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam gồm: séc, lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, thẻ ngân hàng (bao gồm: thẻ ghi nợ, thẻ tín dụng, thẻ trả trước), ví điện tử và các phương tiện thanh toán khác theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Không liệt kê tiền ảo, tiền mã hóa là phương tiện thanh toán và tái khẳng định phương tiện thanh toán không được liệt kê tại khoản 10 nêu trên đều không hợp pháp.

Căn cứ khoản 6 Điều 8 Nghị định 52/2024/NĐ-CP về thanh toán không dùng tiền mặt, trong đó quy định về các hành vi bị cấm:

“Điều 8. Các hành vi bị cấm

…

6. Phát hành, cung ứng và sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp.”

Việc tự ý phát hành, cung ứng, sử dụng phương tiện thanh toán không hợp pháp (như tiền ảo, tiền điện tử) sẽ bị xử lý theo quy định tại khoản 6 điều 26 Nghị định số 88/2019/NĐ-CP Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng như sau:

“Điều 26. Vi phạm quy định về hoạt động thanh toán

…

6. Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với một trong các hành vi vi phạm sau đây:

…

d) Phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp mà chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

…”

Từ những phân tích nêu trên có thể nhận định: Việc thành lập sàn giao dịch tiền ảo (bao gồm cả sàn Forex) tại Việt Nam là không hợp pháp, các cá nhân/tổ chức vi phạm quy định nêu trên bị xử lý hành chính theo quy định tại Nghị định 88/2019/NĐ-CP, đồng thời có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng được quy định tại điều 206 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi năm 2017 nếu các hành vi Phát hành, cung ứng, sử dụng phương tiện thanh toán không hợp pháp hoặc kinh doanh ngoại hối trái phép mà gây thiệt hại cho người khác về tài sản từ 100.000.000 đồng trở lên.

Thứ ba, Với các nội dung tuyển lao động, hay kêu gọi huy động vốn từ quỹ nước ngoài thì Việt Nam hiện đã có đầy đủ khung pháp lý cho các nội dung này, nếu họ vi phạm quy định về sử dụng lao động hoặc huy động vốn có vi phạm quy định về phòng chống rửa tiền, kinh doanh đa cấp, lừa đảo thì sẽ bị pháp Luật Việt Nam xử lý vì họ đang sinh sống tại lãnh thổ Việt Nam.

Lưu ý:

Văn bản pháp luật được áp dụng có hiệu lực ở thời điểm tư vấn, liên hệ với Công ty Luật TNHH Tháng Mười để được tư vấn miễn phí và sử dụng dịch vụ chuyên nghiệp - hiệu quả.

Quý khách hàng vui lòng liên hệ: Điện thoại: (024) 66.558.661 - 0936.500.818 Hoặc gửi về địa chỉ email: congtyluatthang10@gmail.com 

Sự hài lòng của bạn, là thành công của chúng tôi!