Chưa khai nhận di sản thừa kế có quyền lập di chúc cho tài sản được thừa kế không?

Vợ chồng em gái tôi có mua 1 căn chung cư, nhưng lúc mua 2 vợ chồng chưa đăng ký kết hôn nên chỉ một mình em rể tôi đứng tên trên hợp đồng mua nhà. Sau đó 2 đứa đăng ký kết hôn nhưng chung cư chưa ra sổ, đến cuối năm sau mới có sổ. Tuy nhiên, vừa qua em rể tôi bị tai nạn qua đời đột ngột nên không để lại di chúc. Vì thương nhớ em rể cùng với bệnh từ trước đó nên em gái tôi cũng mất, trước khi mất có để lại di chúc chuyển phần thừa kế của em gái tôi cho ba mẹ ruột tôi. Trong khi thủ tục thừa kế vẫn đang được phòng công chứng thực hiện chưa ra tên cho em gái tôi và ba mẹ chồng.

Vậy tôi muốn hỏi di chúc em gái tôi để phần thừa kế của nó cho ba mẹ ruột có hiệu lực không?

Mời bạn tham khảo nội dung tư vấn dưới đây của Luật Tháng Mười:

Theo thông tin bạn cung cấp thì vợ chồng em gái bạn có mua 1 căn chung cư nhưng khi mua 2 vợ chồng chưa đăng ký kết hôn và trên hợp đồng mua căn chung cư chỉ có tên của mình em rể bạn. Với những thông tin này chúng tôi chưa rõ em gái bạn có công sức đóng góp trong việc mua nhà hay không để xác định đây là tài sản chung của vợ chồng người em gái hay tài sản riêng của người em rể (trước khi đăng ký kết hôn). Tuy nhiên, dù căn nhà này là tài sản chung hay tài sản riêng của vợ chồng người em gái thì sau khi người em rể chết thì người em gái vẫn có phần quyền tài sản trong đó.

Trường hợp đây là tài sản chung của vợ chồng em gái bạn thì khi người chồng chết, trong khối tài sản chung đó có một phần tài sản là di sản thừa kế của người chồng để lại và một phần tài sản là tài sản riêng của người vợ.

Trường hợp đây là tài sản riêng của người chồng có trước thời kỳ hôn nhân (toàn bộ tiền mua nhà là tài sản riêng của người chồng) thì khi người chồng chết, toàn bộ căn nhà được xác định là di sản thừa kế của người chồng để lại.

Đối với di sản thừa kế do người chồng để lại (toàn bộ căn nhà hoặc một phần căn nhà), nếu như không có di chúc thì phần di sản đó sẽ được phân chia theo pháp luật. Căn cứ theo quy định tại Điểm a Khoản 1 Điều 651 Bộ luật dân sự 2015 thì: “a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết”.

Như  vậy, trường hợp người em rể chết thì di sản thừa kế do người em rể để lại được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của người em rể, trong trường hợp này bao gồm 3 người: bố, mẹ, vợ.

Căn cứ theo quy định tại Điều 614 Bộ luật dân sự 2015 thì: “Kể từ thời điểm mở thừa kế, những người thừa kế có các quyền, nghĩa vụ tài sản do người chết để lại”.

Như vậy, tại thời điểm mở thừa kế (thời điểm người em rể chết) thì đã phát sinh các quyền tài sản của em gái bạn. Mặc dù em gái bạn chưa thực hiện xong thủ tục để nhận thừa kế nhưng em gái bạn vẫn có quyền định đoạt đối với phần tài sản mà mình được nhận thừa kế từ người chồng. Do đó, em gái bạn có quyền viết di chúc để định đoạt phần tài sản được thừa kế từ người chồng và phần tài sản riêng của mình trong khối tài sản chung với người chồng (nếu có).

Về hiệu lực của di chúc, Căn cứ Điều 630 Bộ luật dân sự 2015 về di chúc hợp pháp:

“Điều 630. Di chúc hợp pháp

1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.

5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng”.

Như vậy, di chúc của em gái bạn để lại được coi là hợp pháp khi đáp ứng được các điều kiện:

- Người lập di chúc minh mẫn, sang suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép;

- Về nội dung: Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật

- Về hình thức: Hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật. Theo quy định của Bộ luật dân sự 2015 thì di chúc được bằng một trong các hình thức sau:

+ Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng: Người lập di chúc phải tự viết tay và ký vào bản di chúc (Điều 633);

+ Di chúc bằng văn bản có người làm chứng: Trường hợp người lập di chúc không tự mình viết bản di chúc thì có thể tự mình đánh máy hoặc nhờ người khác viết hoặc đánh máy bản di chúc, nhưng phải có ít nhất là hai người làm chứng. Người lập di chúc phải ký hoặc điểm chỉ vào bản di chúc trước mặt những người làm chứng; những người làm chứng xác nhận chữ ký, điểm chỉ của người lập di chúc và ký vào bản di chúc (Điều 634 Bộ luật dân sự 2015).

+ Di chúc bằng văn bản có công chứng hoặc chứng thực theo quy định tại Điều 635 Bộ luật dân sự 2015.

+ Di chúc miệng trong trường hợp tính mạng bị đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng. Việc lập di chúc miệng phải đảm bảo theo quy định tại Khoản 5 Điều 630 nêu trên.

Nếu em gái bạn lập di chúc đáp ứng được các điều kiện nêu trên thì sẽ được xác định là một di chúc hợp pháp. Trường hợp di chúc của em gái bạn không hợp pháp, khi đó di sản thừa kế của em gái bạn để lại bao gồm phần tài sản được thừa kế từ người chồng và phần tài sản riêng của em gái bạn trong khối tài sản chung với người chồng (nếu có) sẽ được chia theo pháp luật cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của em gái bạn, trong trường hợp này bao gồm cha, mẹ đẻ của em gái bạn.